بانک ملی، چگونه برای اولین بار سودآور شد؟

تیتر 20- چالش ساختاری بانک‌های دولتی در ایران، یعنی تبدیل شدن به محل برداشت و تأمین مالی تکالیف دولت، مدت‌ها مانع تحقق سودآوری پایدار بود. بانک ملی ایران، به‌دلیل گستره فعالیت‌ها و جایگاه دولتی‌اش، بیش از سایر بانک‌ها تحت فشار پروژه‌های تکلیفی قرار داشت و همین مسئله، باعث ناترازی و تضعیف ترازنامه می‌شد. اکنون شواهد نشان می‌دهد این بانک، پس از سال‌ها، موفق شده مسیر سودآوری را تجربه و ساختار مالی خود را اصلاح کند.

تاریخ فعالیت بانک‌های دولتی کشور، تصویر همیشگی از ناترازی نشان می‌دهد. بانک ملی ایران، سال‌های متمادی در معرض این چالش بوده و نقش اصلی آن، اغلب تأمین منابع فوری دولت بوده است. موفقیت بانک ملی در زمینه سودآوری بعد از تجربیات نه‌چندان موفق گذشته، علاوه بر تحول مالی، بازتاب اصلاحات ساختاری و راهبردی در مدیریت بانک است.

کلید سودآوری؛ مدیریت دارایی‌ها و بدهی‌ها
یکی از عوامل اصلی دستیابی به سودآوری در بانک ملی، آن هم در شرایط ناپایدار اقتصادی ایران امروز، تمرکز بر مدیریت کارآمد دارایی‌ها و بدهی‌هاست. امیرمسعود رزازان، قائم‌مقام بانک، اوایل امسال، با اشاره به برنامه‌های سال جاری تأکید کرده بود که اولویت بانک، تقویت انضباط مالی، شناسایی و کنترل ریسک‌ها، بهبود فرایند وصول مطالبات و جذب منابع پایدار است. این اقدامات، پایه‌ تقویت ترازنامه و افزایش انعطاف مالی بانک بوده‌اند.

علاوه بر این، بانک ملی با پایش مستمر عملکرد مالی و ارزیابی‌ دوره‌ای سه‌ماهه، تلاش دارد اصلاحات لازم را به‌موقع انجام دهد. این رویکرد پیشگیرانه تضمین می‌کند سودآوری بانک، فراتر از کوتاه‌مدت، در بلندمدت نیز حفظ و جایگاه رقابتی‌اش در نظام بانکی تقویت شود.

فناوری و نوآوری؛ موتور محرک بهره‌وری
سودآوری بانک ملی ایران، منحصر به اقدامات بانک در سال جاری نیست، بلکه این دستاورد، حاصل عملکرد چندین ساله است. از نگاه معاونت سرمایه گذاری و امور شرکت های بانک ملی، رویکرد فناورانه بانک طی دو سه سال اخیر، این روند را شتاب بخشیده است. بهبود سیستم‌های وصول مطالبات، استقرار مکانیزم‌های دقیق تحلیل ریسک و بهره‌گیری از سامانه‌های هوشمند نظارت بر دارایی‌ها، بخشی از این اقدامات بوده است.

در این میان، به‌کارگیری فناوری‌های نوین، از یک‌سو، باعث افزایش سرعت و دقت در ارزیابی و وصول مطالبات شده و از سوی دیگر، هزینه‌های عملیاتی بانک را کاهش داده است. این فناوری‌ها، در عین حال، امکان تحلیل پیشرفته رفتار مشتریان و شناسایی نقاط ضعف در فرایندهای مالی را فراهم کرده‌اند. این روند موجب شده بانک ملی، همزمان با کاهش ریسک‌های عملیاتی و اعتباری، بهره‌وری منابع خود را افزایش دهد و مسیر سودآوری را هموار کند.

تعامل هوشمند با سیاست‌های بانک مرکزی
محدودیت‌ها و مزیت‌های سیاستی بانک مرکزی، یکی دیگر از عوامل مهم در موفقیت بانک ملی بوده است. هرچند این بانک نمی‌تواند به شکل مستقیم در سرمایه‌گذاری برخی بنگاه‌های زیرمجموعه وارد شود، اما با مدیریت هوشمند منابع و وصول مطالبات، به‌خوبی سرمایه‌گذاری‌های هدفمند و افزایش سرمایه از محل مطالبات را پیگیری کرده است. تعامل هوشمند با سیاست‌های کلان، نشان می‌دهد حتی بانک‌های دولتی، علی‌رغم محدودیت‌های سیاستی، با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از فرصت‌ها، قادرند عملکرد سودآور داشته باشند. ترکیب مدیریت مالی، فناوری و هماهنگی با بانک مرکزی، بیانگر توانایی کنترل محدودیت‌ها‌ و بهره‌برداری از فرصت‌‌هاست.

تثبیت سودآوری و عبور از مشکلات تاریخی
بر اساس اعلام مدیران بانک ملی ایران، این بانک، از امسال، بدون ناترازی فعالیت می‌کند و سطح تراز آن نسبت به سال گذشته با پیشرفت ۷۰ تا ۸۰ درصدی، بهبود چشمگیری یافته است. این جهش ملموس، بیانگر عبور از فشارهای تاریخی و تثبیت ساختار مالی بانک است. سودآوری بانک ملی، نتیجه بازمهندسی فرایندها، اصلاح ساختار مدیریت دارایی‌ها و بدهی‌ها و نیز بهره‌گیری از فناوری‌های نوین است. 

جایگاه بانک ملی در بین ثروتمندان نظام بانکی
داده‌های منتشرشده از وضعیت بانک‌ها در سال 1404 نشان می‌دهد بانک ملی ایران، علاوه بر عبور از ناترازی، با دارایی‌های عظیم و سهم قابل‌توجه در بازار پولی، در کنار بانک‌های بزرگ دیگر مانند ملت، سپه و...، همچنان در زمره ثروتمندترین بانک‌های کشور قرار دارد. این جایگاه ویژه نشان می‌دهد توانایی بانک ملی، تنها در عرصه اصلاح ساختار مالی خلاصه نمی‌شود، بلکه عمق دارایی‌ها و منابع تحت مدیریت آن، پشتوانه‌ای برای تداوم سودآوری در سال‌های آینده محسوب می‌شود.

اهمیت این جایگاه آنجاست که در نظام بانکی ایران، بسیاری از بانک‌ها هنوز با بحران ناترازی، کمبود سرمایه یا ضعف در جذب منابع مواجهند. مقایسه عملکرد و ترازنامه بانک ملی با سایر بانک‌ها نشان می‌دهد این بانک، ضمن تثبیت مالی، سهم خود را در دارایی‌های کل شبکه بانکی افزایش داده و جایگاه رقابتی خود را تقویت کرده است. این واقعیت، چشم‌انداز مثبت برای مسیر آینده بانک ترسیم می‌کند.

پیامدهای بلندمدت سودآوری
عبور از ناترازی تاریخی و سودآوری بانک ملی ایران، برای سایر بانک‌های دولتی و نظام بانکی کشور، پیامدهای ارزشمندی دارد. این امر نشان می‌دهد با مدیریت هوشمند منابع و تعامل مؤثر با سیاست‌های کلان، بانک‌های بزرگ دولتی نیز می‌توانند از وضعیت انفعالی خارج شوند و مسیر رشد پایدار را طی کنند.

 همچنین تثبیت ساختار مالی و افزایش انعطاف‌پذیری بانک، اعتماد عمومی و جایگاه رقابتی آن را تقویت می‌کند. ضمناً تجربه بانک ملی به سایر بانک‌های دولتی یادآور می‌شود با اصلاح ساختار دارایی‌ها و بدهی‌ها، فناوری و انضباط مالی، آنها نیز می‌توانند در جهت سودآوری پایدار حرکت کنند.

پایش مستمر عملکرد و استقرار مدل‌های علمی مدیریت مالی، تضمین می‌کند روند سودآوری بانک حفظ شود؛ به‌گونه‌ای که در بلندمدت نیز قادر باشد در برابر فشارهای اقتصادی و پروژه‌های تکلیفی دولت، مقاوم بماند. این دستاوردها، نشان‌دهنده ظرفیت بانک‌های دولتی برای عبور از مشکلات بانکی است.